Alp Arbak yazdı…
Dünyanın en çok tartışılan filozoflarından biridir kendisi, benim de çok ilgimi çeker; Immanuel Kant. 18. yüzyılda yaşamış bir Alman düşünür. Kısaca şöyle der,
“Öyle davran ki, yaptığın davranış herkes için geçerli bir yasa olabilsin.”
Yani kısaca; “Benim yaptığımı herkes yapsa, dünya yaşanabilir olur mu?”
Kant’ın bütün felsefesi aslında bu kadar sade, ama bir o kadar da serttir. Çünkü kimseye bahane tanımaz. “Ama o da yaptı”, “bir kereden bir şey olmaz”, “herkes böyle yapıyor” gibi cümlelerin Kant felsefesinde yeri yoktur.
Denize Bir Şişe Atmak
Bodrum’un en güzel koylarından birinde oturuyorsun. Güneş batıyor, elinde bir içecek. O an, şişeyi çöpe atmak yerine kenara bırakıyorsun ya da denize atıyorsun!
Basit bir hareket gibi geliyor değil mi? Hiç de öyle değil aslında!
Kant sana derdi ki; “Eğer herkes senin yaptığını yapsa, o koy birkaç haftada çöplüğe döner.”
Yani mesele, tek bir hareket değil, o hareketin evrensel hale gelmesi halinde neye dönüşeceği.
Ahlak tam da burada başlıyor; Görülmediğini sandığın anda bile doğruyu yapabilmekte.
Trafikte Ahlak
Bodrum’da trafik sadece araç yoğunluğu değil, vicdan yoğunluğu meselesi.
Herkes bir şekilde “ben geçeyim, sonra bakarız” diyor.
Ters yöne giren, emniyet şeridini kullanan, otopark yerine kaldırımı seçen…
Ama herkes aynı şeyi yaptığında ortaya çıkan tabloyu her gün görüyoruz; kaos!
Kant’ın deyimiyle bu davranışlar evrensel yasa olamaz.
Çünkü herkes aynısını yaparsa düzen çöker.
Demek ki etik sadece “kural” değil, “toplumun kendi kendine verdiği söz”dür.
Sorumluluk; “Beni İlgilendirmiyor” Demek
Bodrum’da hepimizin duyduğu bir cümle var:
“Beni ilgilendirmiyor.”
Oysa Kant’a göre ahlak, tam da orada başlar — ilgilendiğinde değil, ilgilenmen gerekmediğinde.
Bir sokakta su sızıyor, bir köpek aç, bir yaşlı yalnız…
Belki “senin işin değil”, ama insan olmanın gereği.
Çünkü eğer herkes ilgisiz kalsa, hiçbir sorun çözülmez.
Kant derdi ki; “İyilik, akılla başlar ama vicdanla büyür.”
Son Söz! Bodrum’da Kant Olmak
Bodrum sadece deniz, güneş, tekne değil; bir yaşam kültürü.
Ve bu kültür, herkesin kendi doğrusunu değil, ortak doğruyu bulduğu yerde yaşar.
Kant’ın dediği gibi,
“Ahlak, dışarıdan gelen yasayla değil, insanın içinden gelen sesle mümkündür.” O yüzden belki de Bodrum’un geleceği, belediyeden, hükümetten çok bizim davranışlarımızda gizli.
Denize çöp atmayan, trafiğe saygılı, sözüne sadık, gerçeğe duyarlı bir Bodrum…
İşte o zaman Kant’ın ahlakı, Bodrum’un mavi ruhuyla tam anlamıyla buluşur.
